Obradoiro: A ciencia dentro dunha pompa de xabón

O xoves 30 de novembro de 2023, a quinta hora da mañá, o alumnado de 3º da ESO A do IES Perdouro de Burela, foi á biblioteca para encontrarse con Marga, quen máis tarde lles explicou moitas curiosidades sobre as pompas de xabón. 

A actividade comezou cunha breve explicación sobre que é o xabón e de que está formado, e máis tarde falaron sobre como se facían as pompas e tamén sobre a tensión superficial. Tras a explicación leváronse a cabo varios experimentos. 

• O primeiro experimento consistiu na fuxida de materiais que flotan na auga ó estar en contacto co xabón: 

◦ Para isto puxéronse tres escarvadentes nunha cunca de auga formando un triángulo e tamén había que mollar un dedo en xabón; ó tocar o centro do triángulo co dedo enxabonado, os escarvadentes fuxían do xabón desfacendo así a forma xeométrica. 

◦ O mesmo pasou á hora de botar pementa na cunca de auga. Ao tocar o líquido co dedo cheo de xabón, a pementa que estaba situada ó redor dese punto fuxía e, neste caso, afundíase debido ó pouco peso. 

Tras o experimento, chegamos á conclusión de que isto era producido porque o xabón desfacía a tensión superficial que había na auga. Esta é producida pola atracción de moléculas de H2O entre si e provoca que algúns materiais estean na súa superficie sen afundirse (como o exemplo da pementa) e que outros materiais ao formar formas xeométricas, sexan atraídos cara ao seu propio centro impedindo a súa separación (como os escarvadentes). 

• O segundo experimento consistiu en meter dúas láminas ou placas cadradas unidas entre si con parafusos nun recipiente con xabón. Os parafusos facían formas xeométricas visualmente, como cadrados, triángulos... Entón, cando as láminas saían do caldeiro con xabón podíase apreciar como se facían figuras que tocaban sempre nos parafusos. Estas figuras representaban a área mínima das dúas láminas xuntas. Isto podía explicar que as películas de xabón sempre intentaban facer a súa área mínima para que ao formarse, a enerxía que necesitan fose mínima. Por exemplo, as pompas de xabón sempre son redondas debido a que esa é a forma que representa a súa área mínima sempre coa mesma cantidade de aire. 

• Por último, como terceiro experimento, Marga permitiunos observar como diferentes figuras 3D (feitas por ela mesma manualmente con arames de cobre) formaban no seu interior pompas de xabón ao metelas no recipiente indicado anteriormente. As diferentes figuras sempre tiñan unhas liñas de xabón que unían os vértices das figuras coa pompa que se formaba no medio; estas liñas sempre formaban ángulos de 120º coa pompa. Marga tamén nos explicou que un dedo seco pode romper unha pompa ou unha película de xabón. Pero un dedo mollado en xabón non pode romper a pompa ou película e permítenos atravesala completamente. Sobre isto comentounos que se tes unha figura semiaberta pechada cunha corda que se pode manipular, o dedo mollado en xabón, pode aumentar o tamaño da película tirando da corda. Aínda así, hai que facer un pouco de forza para manipulala, porque como xa expliquei anteriormente, a pompa sempre fai forza cara ao seu interior para manter sempre a superficie mínima.

Foi un obradoiro moi interesante e entretido!

Podedes acceder ás imaxe AQUÍ. 

Xosé Riveira Alonso - 3º ESO A